Ticari Kazanç Nedir?

Ticari Kazanç her bakımdan ticari veya Sınai faaliyete başvurularak elde edilen edinim türüdür. İşletmeler ve Şirketlerin asıl amacı kazanç elde etmektir. Belirli bir ilmi bilgiye çok fazla dahil olmayan, bir işveren bulundurmadan, zirai yani tarım işleri ile alakası olmayarak sürdürülen ve emeğin karşılığı olarak ticari gelir elde eden herkes Kazanç sağlamış olur. Ticari Kazanç işletmelerine örnek verilecek olursa;

• Ticaret Şirketleri
• İşletmeler
• Bakkallar
• Marketler
• Eczacılar
• Diş Protez İşleri
• Aracılık Hizmetleri
• Gayrimenkul alım satım faaliyetleri
• Özel okul, hastane işletmeciliği
• Madenler
• Taş Ocakları
• Kireç Ocakları
• Yaptıkları ticaret sonucunda gelir sağlayanlar
• Taksiler
• Minibüsler
• Otobüsler
• Kuryeler
• Vergi mükellefi olan tüm ticari araçlar
• Servis araçları
• Halk otobüsü (İett)

Benzeri faaliyetlerin bütününü ticari kazanca örnek olarak verebiliriz. Burada karıştırılmaması gereken öncelikli kural işin süreklilik arz etmesidir. İş süreklilik arz edecek bir durumdaysa kesinlikle bir Mali Müşavire başvurarak işletmenin açılışı yapılmalı ve çalışmalara başlanmalıdır.

Ticari Kazancın Tespiti

Ticari Kazanç – Gerçek Usul

Gerçek usulde faaliyet gösteren tacirler iki şekilde incelenmektedir. Gerçek usulde faaliyet gösteren tacirlere 1.sınıf ve 2.sınıf tüccarlar denilmektedir. 1. Sınıf tüccarların sorumlulukları 2.sınıf tüccarlara göre daha fazladır. Örneğin 1.Sınıf tüccarlar Defteri Kebir – Envanter – Yevmiye isimli defterleri tutmak zorundayken 2. Sınıfta yalnızca işletme defteri tutulması zorunlu bir durumdur. 1.sınıf tüccarlar “Bilanço Usulüne” göre defter tutulmaktadır. 2. Sınıfların ise “İşletme Usulüne” göre defter tutmaktadırlar.

Kimler 1. Sınıf Tüccardır?

• Her türlü Ticaret Şirketi
• Gerekli sınırların geçilmesi sonucunda 1.sınıf olmak
• Kendi isteği dâhilinde bilanço esasına göre defter tutmak isteyenler

Kimler 2.Sınıf Tüccardır?

• İşe yeni başlayan şahıs işletmeleri
• Kanunda yazılı olan bazı sınırların altında yer alan şahıs işletmeleri,

Tüccarlar Nasıl Sınıf Değiştirirler?

1.Sınıftan 2.Sınıfa Geçiş

• Bir bilanço döneminde %20 ve daha fazla olarak zarar eden mükellefler isteğe bağlı olarak 2. Sınıf tüccarlığa geçiş yapabilirler. Ancak bunlar sermaye şirketleri olamaz. Şirketler her zaman Bilanço Esasına göre defter tutmakla yükümlüdürler.
• Bunlar dışında firmalar arka arkaya 3 yıl boyunca düşüş olursa ikinci sınıfa geçiş yapabilirler.

2.Sınıftan 1.Sınıfa Geçiş

• Bir bilanço döneminde %20 den fazla artış varsa
• Arka arkaya iki hesap dönemi boyunca işletmenin kazançlarında çoğalma varsa ve ilgili iki dönemi kârla kapatmış ise 1. Sınıf tüccarlığa geçmekle yükümlüdür. Ancak süreklilik arz etmesi gerekmektedir. 2 yıl peş peşe kârla kapatması 1. Sınıf tüccar olarak defter stiline geçmesi gerekli olacaktır.

Ticari Kazanç – Basit Usul

Basit usul vergi mükellefi olmak bir nevi muaflık demektir. Her mükellefiyetin şartlarının olduğu gibi basit usul olmak içinde bazı şartlar aranmaktadır. Bunlar;

• Sürekli olarak kendi işinde çalışmalıdır
• Gerçek usul olarak Zirai ve Ticari kazanç elde etmeyecek
• Kanun hudutlarında belirtilmiş olan emsal kira tutarı basit usul mükellefler için belirtilen kira tutarlarının altında kira ödemek
• Kanunen mal alım satım tutarları, iş hasılatı tutarları altında olacak. Yani mükellefiyet çok para kazanmamalı. Basit usul mükellef çok para kazanmaya başladığı anda bir daha ki hesap döneminde direkt olarak gerçek usule geçiş yapmalıdır.

Basit Usulden Kimler Faydalanamaz?

• Sarraflar
• Kıymetli maden alım satım işleri ile uğraşanlar
• İlan ve reklam işleriyle uğraşanlar
• Gayrimenkul alım satım işleri ile uğraşanlar
• Maden işletmeleri
• Kireç ocakları
• Şehirlerarası yolcu taşımacılığı yapanlar

Basit usul istisnasından yararlanamazlar.

Ticari Kazanç Sağlayan Mükelleflerden İndirilebilecek Giderler;

• Ham madde, işçi ücretleri, iş yeri kirası, elektrik, su, ısıtma, soğutma giderleri
• İşçilere yapılan ek ödemeler
• İşçiler için harcanacak olan tedavi ve bakım masrafları
• Yasal olan tazminatlar
• Amortismanlar
• İşler ile ilgili olan seyahat harcamaları

Yani kısacası bir harcamanın gider olarak gösterilip kârdan düşürülebilmesi için bu harcamanın kesinlikle şirketin veya işletmenin faaliyet konusunda yer alan iş ile ilgili olarak yapılmış olması gerekmektedir. Örneğin B şirketinin bir müzik şirketi var iş ile ilgili olmayarak bir Tur – Gezi şirketinin düzenlemiş olduğu faturayı muhasebecisine bu faturayı gider olarak işlemesini dayatamaz. Çünkü bu faturanın iş ile ilgili hiçbir alakası olmamaktadır. Bir harcamanın gider niteliği kazanabilmesi için faaliyet konusu içerisine uygun olacak şekilde yapılmış olması gerekmektedir.

Ticari Kazançta İndirilemeyecek Giderler;

• Şirket sahibinin özel olarak harcadığı paralar
• Cezalar veya motorlu taşıt vergileri
• Özel iletişim vergileri ve şans oyunları vergileri
• İşle ilgili olmayan bazı varlıkların vergileri
• Bazı taşıtların gider ve Amortismanları
• Alkollü içecekler ve tütün mamullerine ait harcanan reklam giderleri

Aslına bakılacak olursa bu durum biraz görecelidir. Şirketlerin faaliyet konusu ve yapısına göre hangi harcamaların gider olarak işlenebileceği değişmektedir. Bunun kararını vermek aslında o şirket ile sorumlu olan Mali Müşavire kalır. Müşteri veya şirket farkında olmadan bazı fatura vs. gider evraklarını Mali Müşavire gönderebilir. Mali Müşavir bunların ayrımını yaparak, hangi faturaların işlenip işlenmemesi gerektiğine karar vermelidir. Yanlış bir karar verilir ve herhangi bir incelemede bu durum tespit edilirse sorumluluk kesin olarak Mali Müşavire aittir.